SUMBER PRIMER DAN SUMBER SEKUNDER

Oleh Lim Mei Yuan

Terdapat dua jenis sumber maklumat iaitu sumber primer dan sekunder. Sumber primer merupakan maklumat asas yang diperoleh sendiri oleh penyelidik melalui temu bual, pemerhatian, analisis dokumen dan soal selidik manakala sumber sekunder adalah sumber maklumat yang diperoleh hasil tafsiran dan rumusan sumber.

Bagi sumber primer,  menurut Syed Ismail (2010), sumber primer ialah  penemuan baru ，penyelidikan asli，boleh diterbitkan atau tidak boleh diterbitkan，dan merupakan maklumat asal. Selain itu,  menurut Wikipedia,  sumber primer ialah bahan yang belum diolah atau dicetak iaitu sumber atau bahan yang masih dalam keadaan asal seperti dalam bentuk kertas, fosil, manuskrip yang belum dicetak, surat rasmi kerajaan, batu bersurat dan keterangan lisan. Sumber-sumber tersebut bersifat asli dan belum ditafsir. Sumber-sumber tersebut juga biasanya dihasilkan pada masa yang hampir sama dengan maklumat yang dicatatkan dan oleh pihak yang berwibawa.

Ciri-ciri yang terdapat di dalam sumber primer, ialah merupakan penemuan baru atau ilmu pengetahuan baru, melaporkan penyelidikan yang asli, memberi ulasan baru atau intrepretasi yang berbeza kepada ilmu pengetahuan yang terdahulu. Biasanya sumber primer ini sukar dicapai kerana tidak disusun atau disenarai dengan sempurna atau berada di merata tempat. Sumber-sumber ini ada yang diterbitkan dan ada yang tidak diterbitkan. Contoh sumber primer yang diterbitkan ialah terbitan berkala, terbitan bersiri atau jurnal,  laporan penyelidikan, penerbitan kerajaan atau penerbitan rasmi, tesis jika diterbitkan sebagai artikel atau buku, proseding konferen. Sumber-sumber yang tidak diterbitkan pula termasuklah kertas kerja dari seminar, konvensyen, persidangan, simposium, bengkel, kolokium, perbincangan, kongres dan sebagainya.  Fail syarikat,  fail peribadi,  surat menyurat,  diari, memo, buku nota makmal, temu ramah, rakaman radio, lukisan, pemerhatian,  laporan penyelidikan dan latihan ilmiah juga merupakan sumber primer yang tidak diterbitkan.

Bagi sumber sekunder,  menurut Wikipedia, sumber sekunder terdiri daripada bahan atau dokumen yang dikaji melalui pembacaan bahan bertulis maklumat yang telah dicatatkan di tempat lain. Sumber ini merangkumi majalah, jurnal, ensiklopedia, akhbar, risalah, laporan tahunan jabatan dan blog. Sumber kedua melibatkan pengitlakan, analisis, sintesis, tafsiran atau penilaian maklumat asal dan merupakan bahan yang telah diolah, dicetak dan disebarkan kepada umum.

Ciri-ciri yang terdapat di dalam sumber sekunder, iaitu bukanlah maklumat atau ilmu pengetahuan baru. Sumbet sekunder ini menyusun sumber primer dengan lebih sistematik supaya senang diakses. Sumber ini juga lebih merupakan penilaian, komen, ringkasan, atau pemeriksaan ke atas karya atau penyelidikan seseorang mengenai sesuatu perkara dan sebagainya. Walaupun sumber sekunder begitu berguna untuk mengesan sumber lain, perlulah berhati-hati dalam menilai sumber ini sama ada ianya mempunyai keesahan atau berat sebelah atau condong ke arah tertentu.  Contoh sumber-sumber sekunder ialah terbitan berkala, terbitan bersiri atau jurnal yang memberi laporan tentang  perkembangan sumber primer. Perkhidmatan indeks dan abstraks, ulasan, buku teks, monograf, bahan-bahan rujukan asas, ensaiklopedia, kamus, glossori, istilah, buku panduan,  jadual dan formula juga merupakan sumber sekunder.

Kesimpulannya,  sumber primer dan sumber sekunder membantu kita dalam mencari maklumat yang diingini.  Walaubagaimanapun,  kita harus bijak memilih maklumat yang benar agar mengelakkan memilihi maklumat yang palsu.

PELAYARAN INTERNET

Oleh So Jia Wen

    Pada era globalisasi ini, kemahiran teknologi maklumat dan komunikasi adalah amat penting untuk setiap individu. Walau bagaimanapun, di sekolah, ketandusan ilmu untuk melayari internet dalam diri pelajar merupakan faktor pelajar tidak berminat untuk mengaplikasikan penggunaan internet dalam pembelajaran mereka. Kekurangan pengetahuan dan masalah mendapatkan perkhidmatan internet sering dijadikan alasan oleh pelajar untuk tidak menggunakan kemudahan internet. Sesungguhnya, antara kemahiran perolehan dan pengurusan maklumat ialah pelayaran Internet. Matnor Daim (1997) menyatakan bahawa pembelajaran pada abad ke-21 akan banyak bergantung kepada teknologi maklumat khususnya penggunaan komputer. Perubahan ini secara langsung melibatkan proses pengajaran dan pembelajaran serta pentadbiran pendidikan.

     Internet ialah singkatan daripada perkataan Inggeris “international network”, iaitu jaringan informasi global. Internet dicetuskan daripada idea perekanya J.C.R.Licklider dari Massachusetts Institute Technology (MIT) pada bulan Ogos 1962. Internet juga merupakan komputer antarabangsa yang terbesar dan dihubungkan dari rumah, sekolah, universiti, pejabat, dan pelbagai organisasi. Teknologi ini dapat menghubungkan antara individu dan kelompok manusia yang lain di seluruh dunia. Suasana pembelajaran seperti ini dapat membantu individu untuk menguasai kemahiran-kemahiran kognitif yang diperlukan. Internet dilihat sebagai alat untuk mengakses maklumat sendiri, mengikut kebolehan sendiri dan pada pakar yang kendiri. Penggunaan internet juga dapat menyediakan sumber yang begitu luas kepada pelajar untuk meneroka, mencari bahan atau rujukan. Dalam konteks ini, internet telah merevolusikan dunia maya hari ini dengan menggabungkan maklumat dalam bentuk teks, video, suara, dan animasi. Penggunaan internet memudahkan lagi pembelajaran jarak jauh dengan individu lain dari negara atau benua yang berlainan.

    Terdapat beberapa contoh enjin pencarian yang boleh digunakan untuk mencari maklumat. Antaranya ialah Infoseek，Alta Vista，Yahoo，Google，Lycos，Cari dan sebagainya. Enjin pencarian tersebut dapat membantu kita mendapat maklumat yang ingin ditahui. Selain itu,  Brace juga menyatakan bahawa Internet adalah suatu “kesepakatan” kerana ia boleh saling berhubungan dan berkomunikasi dengan setiap komputer melalui penggunaan protokol standart, iaitu TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet protocol)  yang disepakati bersama. Fasiliti aplikasi Internet adalah sangat banyak sehingga mampu memberikan keperluan kepada tentera, para pendidik, kalangan media massa, perniagaan, dan perdagangan. Antara fasiliti tersebut adalah seperti Telnet, Gopher, WAIS, mel elektronik (e-mail), Mailing List, Newsgroup, File Transfer Protocol (FTP), Internet Relay Chat (IRC), World Wide Web (WWW). Sebagai contohnya, e-mail atau surat elektronik merupakan fasiliti yang paling sederhana dan paling mudah digunakan. E-mel juga adalah penghantar mesej atau surat paling cepat dan murah sehingga masa kini. Di samping itu,  mailing list juga merupakan perluasan penggunaan e-mail. Dengan fasiliti ini, pengguna yang telah dimiliki alamat e-mail boleh bergabung dalam suatu kelompok diskusi dan boleh berdiskusi melalui mailing list untuk memecahkan suatu permasalahan secara bersama-sama dengan saling memberikan pendapat dan sebagainya. Tambahan pula, news group dalam Internet adalah fasiliti untuk melakukan komunikasi antara dua orang atau lebih secara serentak dalam suatu waktu yang sama. Seterusnya, penggunaan internet juga banyak bergantung kepada kepakaran dan kemahiran menggunakan komputer dan menguasai kemahiran melayari internet. Kalau diperhatikan dengan teliti, golongan pelajar yang sering melayari internet dan menggunakannya dengan baik untuk proses pembelajaran mereka akan sentiasa mempunyai inisiatif untuk mencari bahan-bahan yang boleh menyokong pembelajaran mereka.

     Bukan itu sahaja, pengenalan kepada ICT telah membawa kepada sikap yang positif dalam kalangan pelajar. Hal ini kerana ICT menyediakan peluang yang luas dalam aktiviti pembelajaran berbanding dengan kaedah tradisional. Melalui penggunaan internet, pelajar boleh menimba ilmu pengetahuan serta contoh-contoh yang praktikal. Holmes（1999）memberikan pandangan bahawa integrasi teknologi dalam P&P memerlukan pelajar yang bersedia dan fleksibel dalam menggunakan teknologi dalam kaedah pengajaran harian dengan mata pelajaran yang diajar. Elemen yang penting dalam mengintegrasi teknologi ialah pemahaman terhadap isi pengajaran dan implikasi berhubung dengan teknologi. Secara amnya, pembelajaran berasaskan web merujuk kepada pengajaran yang disampaikan melalui jaringan WWW di mana bahan pengajaran, kumpulan diskusi, urusan ujian, dan lain-lain adalah berlandaskan web di internet. Menurut B. H Khan (2001), sistem pembelajaran berasaskan web di internet merupakan sistem pembelajaran yang terbuka dan fleksibel. Alternatif kaedah pengajaran yang ditawarkan oleh sistem pembelajaran berasaskan internet akan meningkatkan lagi minat dan motivasi mereka untuk meneroka pengetahuan-pengetahuan baru yang tidak mungkin dapat diterima dari sebuah kelas tradisional. Sebagai contohnya, penggunaan e-mail sebagai alat komunikasi untuk bertukar-tukar maklumat dalam suasana yang tiada batasan. Oleh itu，pembelajaran berasaskan internet ini telah menggunakan corak pembelajaran secara penerokaan.

     Di samping itu, terdapat beberapa kelebihan internet dalam media pengajaran dan pembelajaran.
Antaranya ialah pelajar boleh belajar secara kolaboratif antara satu sama lain. Mereka juga dapat mengirim surat melalui e-mail untuk bertanya dan berurusan dengan pensyarah dan rakan pembelajaran. Kelebihan internet dalam media pengajaran dan pembelajaran juga termasuklah bahan pengajaran dapat ditentukan oleh pelajar dengan kesesuaian bahan dan pemilihan bahan yang dikehendaki. Pihak ibu bapa atau masyarakat juga dapat bersama-sama mengakses bahan pengajaran dan pembelajaran melalui internet. Namun demikian, terdapat juga beberapa kelemahan penggunaan internet dalam pengajaran dan pembelajaran. Kelemahan yang pertama pelajar lebih terdedah dengan bahan-bahan porno. Bahan ini sangat diminati pelejar dalam usia remaja dan akhir remaja. Kelemahan yang seterusnya ialah terdapat ciplak hak cipta sama ada dari segi maklumat ataupun pelajar yang mengambil muat turun bahan tersebut.

     Kesimpulannya, pelayaran internet dapat menyediakan sumber yang luas kepada kita untuk meneroka, mencari bahan pengajaran atau rujukan serta penyelidikan. Portal pendidikan juga dapat memberi kefahaman yang lebih kepada pelejar dalam sesuatu mata pelajaran tertentu. Dengan ini, ilmu pengetahuan pelajar akan dapat ditingkatkan.

PENGURUSAN MAKLUMAT

Oleh Tan Ai Ling

                Pada era globalisasi ini,masyarakat perlu menguasai kemahiran pengurusan maklumat dan literasi maklumat supaya kemahiran ini dapat diaplikasikan dalam pembelajaran mereka.Kemahiran ini membantu masyarakat dalam mengenal pasti ketepatan dan kecekapan sesuatu maklumat supaya mereka tidak menggunakan maklumat yang salah. Menurut beberapa kamus umum,maklumat ialah data,bahan dan pengetahuan.Selain itu,maklumat juga adalah data yang tersusun dalam satu struktur yang mempunyai makna.Ciri-ciri maklumat termaksuklah relevan,boleh dipercayai,boleh difahami,lengkap,tepat pada masanya dan membantu mengurangkan ketidakpastian.Pengurusan maklumat pula boleh didefinisikan sebagai proses mengenal pasti,klasifikasi,pemeliharaan dan pemansuhan sesuatu maklumat.Pengurusan maklumat dalam konteks pembangunan diri merentas pelbagai dimensi iaitu dimensi diri,dimensi keluarga dan dimensi masyarakat.

                Masyarakat yang mempunyai kemahiran pengurusan maklumat akan menyaring maklumat yang benar dan menguruskan maklumat dengan efisien.Penyaringan maklumat boleh dijalankan selepas masyarakat mendapat pendedahan dan pemikiran tentang maklumat yang dicari.Kemahiran pengurusan maklumat membawa banyak faedah kepada masyarakat.Salah satu faedah kemahiran pengurusan maklumat ialah kemahiran ini membantu seseorang individu membuat perancangan strategi untuk menambah pengetahuan dan kemahiran untuk meningkatkan kerjaya mereka.Selain itu,kemahiran ini juga amat penting dalam menguasai pelbagai kemahiran terkini supaya masyarakat tidak ditinggalkan zaman dan dapat meningkatkan kemahiran sendiri.Seterusnya,kemahiran pengurusan maklumat boleh digunakan oleh pelajar semasa menjalankan pembelajaran supaya proses pembelajaran dapat dijalankan dengan lancar.Bukan itu sahaja,kemahiran ini juga membantu dalam memperbaiki kedudukan pasaran,meningkatkan sinergi dan memperbaiki komunikasi antara pekerja serta memperbaiki keberkesanan dan kecekapan sesuatu tugasan.

                Pengurusan maklumat berkait langsung dengan pengurusan pengetahuan.Pengurusan pengetahuan merupakan satu proses memanfaat,membangun dan menggunakan pengetahuan. Dengan menguasai kemahiran pengurusan pengetahuan,pengetahuan dapat diurus dengan kemas dan digunakan dengan berfaedah.Contohnya,pengetahuan dapat dikongsi dalam sesuatu organisasi sehingga menjana idea kreatif.Pengetahuan juga dapat ditambah nilai apabila berkongsi dengan orang lain kerana semua orang berkongsi maklumat yang dicari melalui pelbagai sumber. Pengurusan pengetahuan membantu masyarakat mencari,memilih dan menyebarkan pengetahuan bagi menyelesaikan sesuatu masalah.Penciptaan,penyebaran dan penyuntingan pengetahuan juga dapat dikawal dengan kemahiran pengurusan pengetahuan.Pengurusan pengetahuan mempunyai empat proses utama iaitu penyimpanan dan pemerolehan semula,pemindahan,penciptaan dan aplikasi.

Semasa menjalankan pengurusan pengetahuan,pelbagai teknik boleh dijalankan untuk menyahihkan dan mengesahkan sesuatu maklumat supaya sebarang fakta salah dan palsu dapat ditangkis.Masyarakat harus membentuk sikap positif untuk mengurus maklumat.Mereka boleh melakukan tutorial atau bekerja dalam kumpulan untuk menyuntingkan sesuatu maklumat.Bekerja dalam kumpulan memastikan proses penyuntingan maklumat dijalankan dengan cepat dan efektif. Bagi mereka yang belum mahir dalam pengurusan pengetahuan,mereka boleh mencari mentor atau pembimbing untuk membantu mereka membezakan maklumat betul dan salah.Masyarakat juga boleh berkongsi pengetahuan yang dicari dengan orang lain supaya mereka boleh membuat perbincangan untuk memilih pengetahuan yang betul.Pengetahuan juga boleh diterap dalam menyelesaikan masalah untuk mengenal keberkesanannya.

Pengurusan maklumat dapat dilaksanakan secara efektif dengan memguasai literasi maklumat. Literasi  bermaksud celik atau berpengetahuan.Menurut Byerly et.al.(1999),literasi maklumat dari segi istilah bermaksud keupayaan mencari dan menggunakan maklumat yang menjadi kunci pembelajaran sepanjang hayat.Byerly et.al. juga menyatakan bahawa pelajar yang celik maklumat seharusnya bukan sekadar mampu mengakses sumber maklumat dengan cekap semasa proses pengumpulan maklumat, bahkan mampu menilai maklumat secara kritis dan menggunakan maklumat tersebut dengan tepat dan kreatif.Orang yang mempunyai literasi maklumat mampu dalam menggali,mentafsir dan mencipta idea-idea baru.Literasi maklumat merupakan satu ‘set kemahiran’ yang boleh dipelajari dan mempunyai banyak konsep.Konsep literasi maklumat melibatkan beberapa kemahiran seperti perkembangan kemahiran maklumat, kelancaran maklumat,pengajaran bibliografi,orientasi perpustakaan,pendidikan pengguna, kecekapan maklumat,latihan pengguna dan konsep-konsep lain.

Terdapat tiga komponen asas sebagai piawaian literasi maklumat bagi mewujudkan pembelajaran berkesan iaitu,akses,penilaian dan penggunaan.Masyarakat juga boleh menggunakan alatan,teknik dan kaedah untuk menyahih maklumat yang diterima supaya pengurusan maklumat dapat dijalankan dengan lancar.Mereka perlu membentuk sikap positif semasa belajar pengurusan maklumat dan sentiasa berkongsi maklumat dengan orang lain.

Kesimpulannya,pengurusan maklumat dan literasi maklumat harus dimiliki oleh semua masyarakat.Hal ini kerana pengurusan maklumat yang cekap dan tepat akan membolehkan masyarakat mempunyai akal budi dan menjauhkan diri daripada gejala buruk.Masyarakat yang mempunyai literasi maklumat juga dapat menjalankan pengurusan maklumat dan pengetahuan dengan efektif.